Jak działają instrumenty bazowe CFD i co warto o nich wiedzieć

Instrumentem bazowym dla kontraktu CFD może być wszystko, co ulega zmianie, a zmiany te są mierzalne np. zmiany temperatury na jakimś konkretnym obszarze. Chyba niemal wszystko, co da się zmierzyć różnicami, a ludzie chcieliby się założyć o to, w jakim kierunku pójdzie zmiana, prawdopodobnie można by powiązać kontraktem CFD. 

Oczywiście nie trzeba się tak wysilać, bo na istniejących rynkach towarowych, finansowych, są już tysiące różnych produktów doskonale kontrolowanych i opisanych, które stały się instrumentami bazowymi dla CFD.

Giełda towarowa to dla wielu najwyżej zorganizowany rynek, na którym ściera się popyt i podaż na towary masowe. Właśnie giełdom towarowym zawdzięczamy rozwój kontraktów terminowych. 

Podobno pierwszy zarejestrowany kontrakt terminowy pochodzi z czasów Talesa z Miletu w starożytnej Grecji, a dotyczył negocjowanej zimą ceny oliwy z oliwek na dostawę z nadchodzących letnich zbiorów. Kontrakty terminowe zabezpieczające  rolników przed ryzykiem cenowym stały się pierwowzorem dla wielu instrumentów finansowych.

Kontrakty CFD bazujące na kontraktach terminowych, ale i na czystych cenach produktów z giełd towarowych to np. CFD na:

• Zboża (np. pszenica, ryż)
• Żywność (np. kakao, kawa)
• Surowce (np. bawełna, kauczuk)
• Surowce energetyczne (gaz, ropa itp.)
• Metale (np. miedź)
• Metale szlachetne (złoto, srebro, platyna)

Możemy wymienić pewnie grubo ponad 100 różnych instrumentów bazowych z grupy towarów, które są podstawą dla kontraktów CFD. To jest jednak tylko cząstka, bo kontrakty CFD mają wiele grup (klas) instrumentów bazowych takich jak:

• Forex (pary walutowe)
• Kryptowaluty (w parze z walutą lub kryptowalutą np. BTC/USD)
• Towary (np. kakao)
• Indeksy (np.DAX)
• Akcje (np. Tesla)
• Obligacje
• ETF, itd

Bańka spekulacyjna

Kontrakty na różnicę kursową określa się często jako spekulacje, a grających na CFD spekulantami. Tak to w zasadzie wygląda, ale mi słowo spekulant czy spekulacja kojarzy się z wieloma dziedzinami życia, a w tym z inwestowaniem np. w akcje. Gdyby tak nie było to wielki guru inwestycji, Warren Buffett, zawsze by tylko wygrywał, ale tak nie jest. 

Nawet najdoskonalsza analiza i zarządzanie ryzykiem musi na końcu zmierzyć się z życiem i okazuje się, że założenia to często jednak tylko spekulacje. Nie ma w tym nic złego, bo nie da się nie robić założeń – myśląc, czy mówiąc o przyszłości.

Skoro zatem nic, no może oprócz dwóch rzeczy, nie jest w życiu pewne, to czy słowo spekulacja lub spekulant pasuje tylko do inwestycji w CFD? Dobrą okazją do mówienia o spekulacji są bezsprzecznie tzw. bańki spekulacyjne. 

Co jakiś czas pojawiają się na świecie i zbierają swoje żniwa. Czasem są związane z towarami, akcjami, a czasem z innymi instrumentami finansowymi, ale przecież nie z CFD. Główną przyczyną baniek spekulacyjnych są nasze zawyżone oczekiwania i chęć zysku.

Niektóre bańki zyskują światową sławę i obrastają w legendy, a inne cichutko odchodzą w zapomnienie. Najsłynniejsza bańka tzw. tulipomania jest uważana za największą bańkę spekulacyjną. Być może jest nią cały czas, ale są tacy, którzy zastanawiają się, czy nie byliśmy właśnie świadkami nowej, jeszcze większej bańki.

Co najmniej od 2016 roku aż do 2022 roku pojawiały się analizy i opracowania sugerujące, że Bitcoin jest prawdopodobnie w bańce. Większość ludzi nie ma nic przeciwko technologii cyfrowej, a jeszcze więcej widząc okazję do zarobku, próbuje z niej skorzystać. Wcale się temu nie dziwię.

Niemniej spadek ceny z prawie 70 tysięcy USD za Bitcoin do  poziomu około 16 tysięcy USD na początku 2023 roku, czyli w przybliżeniu o 75%  jego najwyższej wartości – robi ogromne wrażenie. 

Analizy na temat różnych aspektów rynków, produktów finansowych i ich perspektyw, kolorowych czy też upiornie czarnych, można przeczytać cały czas w bardzo szerokim spektrum analiz dostępnych na rynku. Wobec takiej niepewności co do losów wielu aktywów, w które inwestujemy na rynkach finansowych i towarowych – kontrakt CFD pokazuje swoje atuty. Tego typu instrumenty pozwalają nam zarobić nie tylko na wzrostach, ale i na spadkach cen, a to jest ogromną zaletą.

Kontrakty na różnicę właśnie dzięki temu, że są lustrzanym odbiciem zmian na instrumencie bazowym i że niczego się tu nie kupuje, w rzeczywistości otwierają przed nami możliwości, które są bardzo unikalne. Możemy bowiem grać nie tylko na wzrosty, ale i na spadki. Między innymi z tego powodu je wymyślono, żeby ktoś posiadający w portfelu akcje tracące na wartości, mógł ograniczyć straty – sprzedając kontrakt CFD na te akcje.

Dla kupującego papiery wartościowe takie jak akcje, czy też dla cinkciarza w Polsce lat osiemdziesiątych kupującego waluty, głównym celem jest i było tanio kupić i drogo sprzedać. Wtedy zarabiamy. Jednak kiedy kupimy coś za 5 PLN, a chwilę później to kosztuje 4,50 PLN lub jeszcze mniej, to właśnie jesteśmy na stracie. Biznes nie ma sensu, gdy sprzedajesz coś poniżej kosztów. 

Dzięki kontraktowi CFD możemy zarobić na trendzie spadkowym – wchodząc na rynek przy wysokiej cenie i wychodząc z pozycji, gdy ceny wystarczająco mocno spadną.

Jak widać na powyższym przykładzie, na każdej platformie tradingowej handlując CFD, mam dwa przyciski:

• Sprzedaj (Sell) – otwieramy pozycję krótką, gramy na spadki
• Kup (Buy) – otwieramy pozycję długą, gramy na wzrosty

Pozycja krótka (Short)

Pozycja krótka (Short) jest strategią zarabiania na spadkach cen i jest wykorzystywana przede wszystkim, gdy ceny poruszają się w trendzie spadkowym. Jeżeli oczekujesz, że cena wybranego instrumentu będzie spadać, to powinieneś zająć pozycję krótką, czyli Sprzedać (Sell) dany instrument finansowy. Zajęcie pozycji Short „otwiera” twój kapitał na zmiany na rynku. Twoje środki będą rosły razem ze spadkiem cen i zmniejszały się, gdy cena wzrośnie powyżej poziomu twojego wejścia w rynek.

Otwarcie pozycji krótkiej i samo słowo – krótka (Short) nie ma żadnego związku z tym, jak długo będziesz utrzymywał daną pozycję otwartą przed jej zamknięciem. Otwierasz pozycję krótką, kiedy widzisz trend spadkowy i uznajesz, że taki trend będzie się utrzymywał jakiś czas. Zamknięcie pozycji jest związane z rozwojem sytuacji na rynku i podejmiesz taką decyzję samodzielnie w momencie, który ty uznasz za właściwy.

Charakterystyka pozycji krótkiej (Short):

• Stosuje się głównie w trendzie spadkowym, gdy oczekujesz spadku cen
• Otwierasz pozycję – sprzedając (Sell) dany instrument finansowy
• Otwierając pozycję Short ponosisz koszty spreadu i ewentualne koszty otwarcia i utrzymania pozycji
• Kiedy cena jest poniżej ceny otwarcia – zarabiasz, gdy jest powyżej – tracisz
• Podejmujesz decyzję o zamknięciu pozycji w dowolnym, twoim zdaniem odpowiednim do tego momencie
• Odwrotnością pozycji krótkiej (Short) jest pozycja długa (Long)

Pozycja długa (Long)

Pozycja długa (Long) jest strategią zarabiania na wzrostach cen i jest wykorzystywana przede wszystkim, gdy ceny poruszają się w trendzie wzrostowym. Zatem jeżeli oczekujesz, że cena wybranego instrumentu będzie wzrastać, to powinieneś zająć pozycję długą (Long), czyli Kupić (Buy) dany instrument. Zajęcie pozycji długiej „otwiera” twój kapitał na zmiany na rynku. Twoje środki będą rosły razem ze wzrostem cen i zmniejszały się, gdy ceny spadną poniżej poziomu twojego wejścia w rynek.

Otwarcie pozycji długiej (Long) i samo słowo – długa (Long) nie ma żadnego związku z tym, jak długo masz mieć otwartą daną pozycję przed jej zamknięciem. Otwierasz pozycję długą, kiedy widzisz trend wzrostowy i uznajesz, że ten trend będzie się dalej utrzymywał. Zamknięcie pozycji jest związane z rozwojem sytuacji na rynku i podejmiesz taką decyzję samodzielnie w momencie, który ty uznasz za właściwy.

Jeżeli nie handlujesz na kontraktach CFD, a np. na papierach wartościowych takich jak akcje, to zajęcie pozycji długiej jest równoznaczne z prawem do posiadania konkretnej akcji. Zasada jest ta sama, tracisz, kiedy cena spada poniżej ceny zakupu i zyskujesz, gdy jest wyższa niż cena otwarcia. 

Charakterystyka pozycji długiej (Long):

• Stosuje się głównie w trendzie wzrostowym, gdy oczekujesz wzrostu cen
• Otwierasz pozycję – kupując (Buy) dany instrument finansowy
• Otwierając pozycję Long, ponosisz koszty spreadu i ewentualne koszty otwarcia i utrzymania pozycji;
• Kiedy cena jest powyżej ceny otwarcia – zarabiasz, gdy jest poniżej – tracisz
• Podejmujesz decyzję o zamknięciu pozycji w dowolnym, twoim zdaniem odpowiednim do tego momencie
• Odwrotnością pozycji długiej (Long) jest pozycja krótka (Sort)

Kupując lub sprzedając jakikolwiek kontrakt CFD w rzeczywistości niczego namacalnego nie kupujemy, ani nie sprzedajemy. Właśnie dlatego możemy skorzystać z kolejnego rozwiązania, jakim jest tzw. dźwignia finansowa.

Dźwignia finansowa lub inaczej lewar finansowy pozwala na zwielokrotnienie rozmiaru kontrolowanej (otwieranej) przez nas pozycji, niż pozwalałby na to nasz własny kapitał. Oznacza to, że możemy osiągać dużo większe zyski, ale i dużo większe straty w relatywnie krótkim okresie.

Transakcje z użyciem lewara zawierane są na podstawie depozytu zabezpieczającego, czyli blokowaniu odpowiedniej części naszego kapitału na rachunku inwestycyjnym na czas, w którym pozycja jest otwarta. Wielkość dźwigni określa maksymalną wartość pozycji, jaką możesz kontrolować przy danym poziomie kapitału własnego. Dźwignie przedstawia się jako stosunek kapitału własnego do kapitału zainwestowanego np. 1:10, 1:30 itd. 

Przykład I:

• Dźwignia 1:30 oznacza, że depozyt o wartości 100 EUR pozwala nam na inwestowanie na rynku kwoty 3 000 EUR
• Otwarcie pozycji 3 000 EUR spowodowałoby zablokowanie depozytu zabezpieczającego na naszym rachunku w wysokości:  3 000 EUR: 30 = 100 EUR
• Przy teoretycznym kursie 1 EUR = 4,50 PLN depozyt zabezpieczający to 100 EUR x 4,50 = 450 PLN;
• Bez dźwigni finansowej  na rachunku musielibyśmy mieć wielokrotność 3 000 EUR

Przykład II:

• Chcemy zająć pozycję na parze EUR/USD o wolumenie 0,01 lota
• 1 lot to 100 000 EUR, zatem 0,01 lota to 1 000 EUR
• Dźwignia dla pary EUR/USD wynosi 1:30
• Obliczenie kwoty depozytu zabezpieczającego:
  • 1000 EUR: 30 = 33,33 EUR. Depozyt zabezpieczający wynosi 33,33 EUR
• Obliczanie procentowe depozytu zabezpieczającego:
  • 100%: 30 = 3,333%. Przy dźwigni 1:30 depozyt zabezpieczający wynosi 3,333% zainwestowanej kwoty (1000 EUR x 3,333% = 33,33 EUR)
• Bez dźwigni finansowej  na rachunku musielibyśmy mieć wielokrotność 1 000 EUR

Użycie dźwigni wielokrotnie zwiększa zyski lub straty z inwestycji. Dlatego użycie dźwigni należy połączyć z rozsądnym zarządzaniem ryzykiem. Przyjmuje się, że nie powinno się ryzykować w jednej transakcji kwotą większą niż 5% wartości swojego kapitału inwestycyjnego. Co w praktyce oznacza, że otwarcie jednej pozycji nie powinno stwarzać ryzyka utraty więcej niż 5% kapitału własnego. Dźwignie finansowe są różne dla różnych instrumentów, a wynika to m.in. z wytycznych ESMA, czyli Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych.

Zalety dźwigni finansowej:

• Dźwignia pozwala na użycie tylko części kapitału na rachunku.
• Pozwala inwestować w większą liczbę instrumentów w tym samym czasie.
• Możemy uzyskać wielokrotnie większe zyski z kapitału w określonym czasie.

Wady dźwigni finansowej i zalecenia:

• Straty w wyniku użycia dźwigni finansowej będą wielokrotnie większe, niż bez jej użycia, jeżeli ceny pójdą w innym kierunku niż ten zakładany.
• Zaleca się rozsądne zarządzanie ryzykiem inwestycyjnym i nieprzekraczanie ekspozycji własnego kapitału powyżej poziomu 5%.
• W celu ograniczenia efektywnej dźwigni na rachunku zaleca się zmniejszenie wolumenu transakcyjnego.