Czym są indeksy giełdowe?

W świecie finansów indeksy giełdowe są w zasadzie niezastąpione. Trudno wyobrazić sobie bez nich szybkie śledzenie kondycji rynku i tak łatwe podejmowanie decyzji inwestycyjnych. Od momentu powstania pierwszego indeksu giełdowego do dzisiaj ich rola w gospodarce i na rynkach finansowych stała się nieoceniona.

Pierwszym indeksem giełdowym był Dow Jones Industrial Average (DJIA), stworzony w 1896 roku przez Charlesa Dowa. DJIA składał się początkowo z 12 spółek przemysłowych, a jego celem było odzwierciedlenie kondycji amerykańskiego przemysłu. Z czasem liczba i różnorodność indeksów giełdowych znacząco wzrosła, obejmując różne sektory i regiony.

Polskie korzenie działalności giełdowej sięgają 1817 roku, kiedy powstała Giełda Kupiecka, która to w 1873 r. została zmieniona w Giełdę Warszawską.

Historia współczesna giełdy i polskich indeksów giełdowych sięga początku lat 90. XX wieku, kiedy to swoją działalność rozpoczęła Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW). Pierwszy indeks, WIG, został uruchomiony 16 kwietnia 1991 roku, w dniu otwarcia GPW. Dzisiaj notowanych jest ponad 30 i trudno nie doceniać ich roli.

Różnorodność giełd, spółek i branż na światowych rynkach finansowych powoduje, że indeksy giełdowe można podzielić na kilka kategorii:

• Globalne, czyli na przykład MSCI World
• Regionalne, czyli na przykład Euro Stoxx 50
• Krajowe, czyli na przykład S&P 500
• Branżowe, czyli np. NASDAQ-100
• Sektorowe, czyli na przykład S&P 500 Energy Sector Index

Przez 128 lat historii indeksów giełdowych i giełd, powstało bardzo dużo różnych indeksów. Do krótkiej listy popularnych i znaczących indeksów, możemy zaliczyć np.:

• Dow Jones Industrial Average (DJIA) – składa się z 30 dużych amerykańskich spółek.
• S&P 500 – obejmuje 500 największych spółek w USA.
• NASDAQ Composite – znany z dużej liczby spółek technologicznych.
• FTSE 100 – obejmuje 100 największych spółek na Londyńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.
• DAX – to niemiecki indeks obejmujący od września 2021 roku 40 największych spółek na Frankfurckiej Giełdzie Papierów Wartościowych (wcześniej DAX 30).
• Nikkei 225 – to japoński indeks obejmujący 225 największych spółek notowanych na Tokijskiej Giełdzie Papierów Wartościowych.

16 kwietnia 1991 r. odbyła się pierwsza sesja giełdowa naszej GPW i właśnie wtedy po raz pierwszy zanotowano pierwszy polski indeks giełdowy. Do podstawowych indeksów giełdowych naszej GPW należą:

WIG (Warszawski Indeks Giełdowy)

Najstarszy i najszerszy indeks giełdowy w Polsce, obejmujący wszystkie spółki notowane na rynku głównym GPW. Warszawski Indeks Giełdowy jest wskaźnikiem ogólnej kondycji rynku giełdowego w Polsce.

WIG20

Indeks skupiający 20 największych i najbardziej płynnych spółek na GPW. Jest jednym z najważniejszych wskaźników dla polskiego rynku kapitałowego, często używany jako benchmark dla funduszy inwestycyjnych.

WIG30

Indeks giełdowy 30 największych i najbardziej płynnych spółek akcyjnych notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Został wprowadzony 23 września 2013 roku.Dodanie 10 nowych spółek zapewniło lepsze odzwierciedlenie stanu i wahań na polskim rynku akcji.

mWIG40

Indeks średnich spółek, obejmujący 40 firm, które nie kwalifikują się do WIG20, ale są nadal istotne dla rynku. Odzwierciedla kondycję średnich spółek notowanych na naszej giełdzie, które są istotnym elementem polskiej gospodarki.

sWIG80

Indeks małych spółek, obejmujący 80 firm o mniejszej kapitalizacji. Wskazuje na kondycję mniejszych, ale często dynamicznie rozwijających się przedsiębiorstw.

NCIndex

Indeks obejmujący spółki notowane na rynku NewConnect, czyli alternatywnym systemie obrotu GPW, przeznaczonym dla mniejszych i innowacyjnych firm. Oferuje wgląd w sektor małych i średnich przedsiębiorstw, szczególnie tych z branż technologicznych i innowacyjnych.

Indeksy giełdowe są obliczane na różne sposoby i w zależności od wybranej metodologii otrzymujemy konkretne dane do analizy. Sposób obliczania nie jest bez znaczenia. 

Przykładowe metody:

Kapitalizacja rynkowa – indeksy takie jak np. S&P 500 są obliczane na podstawie kapitalizacji rynkowej, co oznacza, że większe spółki mają większy wpływ na wartość indeksu.

Średnia ważona ceną – przykładem indeksu obliczanego na podstawie średniej ważonej ceną może być np. DJIA. Tutaj cena akcji bezpośrednio wpływa na wartość indeksu.

Polskie indeksy giełdowe są obliczane głównie na podstawie kapitalizacji rynkowej spółek, które do nich należą. Wartość indeksu jest wyrażona jako suma wartości rynkowej akcji wchodzących w jego skład, z uwzględnieniem wag przypisanych poszczególnym spółkom.

Istnieją również inne metody obliczania, takie jak np. średnia geometryczna.

Indeksy giełdowe pełnią wiele różnych funkcji i mają ogromne znaczenie dla inwestorów, analityków i nie tylko. Można bez przesady powiedzieć, że są nieocenione. Wymieńmy tu choćby tych kilka kluczowych funkcji:

Mierzenie wydajności rynku – indeksy są barometrem kondycji rynku, pomagając inwestorom zrozumieć ogólny trend.

Narzędzie do analizy rynkowej – analitycy wykorzystują indeksy do oceny, jak różne sektory i spółki radzą sobie w porównaniu do reszty rynku.

Podstawa dla instrumentów finansowych – indeksy są fundamentem dla tworzenia funduszy indeksowych, ETF-ów i kontraktów futures.

Benchmark dla inwestorów – inwestorzy mogą porównywać wyniki swoich portfeli z wynikami indeksu, aby ocenić skuteczność swoich strategii inwestycyjnych.

Przyszłość indeksów giełdowych wygląda bardzo obiecująco

Cały czas notujemy rozwój i wzrost zainteresowania indeksami. Jest to związane choćby z pojawieniem się nowych rodzajów indeksów, takich jak indeksy ESG, które uwzględniają czynniki środowiskowe, społeczne i zarządcze. 

Indeksy giełdowe poprzez śledzenie wyników wybranych spółek odzwierciedlają stan gospodarki. Wzrost wartości indeksu często wskazuje na rozwój gospodarki. Spadek wartości indeksu może sygnalizować problemy ekonomiczne.

Dodatkowo szybko rozwijająca się technologia znacząco zmieniła sposób, w jaki indeksy są tworzone i analizowane. Algorytmy i sztuczna inteligencja pozwalają na bardziej precyzyjne zarządzanie indeksami i dużo lepsze prognozowanie trendów rynkowych.

Trendy i prognozy wskazują na dalszy rozwój technologii i automatyzacji, a to umożliwi jeszcze lepsze śledzenie i analizę rynków.